سرانجام پس از کش و قوسهای فراوان، طرح بنزین سهنرخی از بامداد شنبه ۲۲ آذر ماه اجرا و پای بنزین ۵ هزار تومانی به جایگاههای سوخت باز شد. طرحی که کارشناسان درباره نحوه اجرای آن نظرهای مختلفی دارند و از طرفی بر این عقیده هستند که در مناطق محروم که زیرساختهای حمل و نقل عمومی ضعیف است دولت باید نگاه ویژهای از محل درآمدهای این افزایش حاملهای انرژی برای توسعه زیرساختهای آنها داشته باشد تا بتواند تا حدودی عدالت اجتماعی در این زمینه را تحقق بخشیده و از محل یارانههای پنهان این طرح، کام آنها را شیرین کند یا اینکه در سهمیه سوخت این مناطق با نرخهای یارانهای تجدید نظرهایی صورت بگیرد.
از جمله استانهایی که به گواه آمار از سیستم حمل و نقل عمومی ضعیفی رنج میبرند میتوان به سیستان و بلوچستان اشاره کرد که ناوگان اتوبوسرانی و تاکسیرانی حتی در شهری مثل زاهدان که مرکز این استان است فرسوده و با حداقل امکانات بوده و در سایر شهرها مانند زابل نیز باید اذعان کرد خدمات عمومی بسیار ناچیز است و به سمت صفر میل میکند.
کارایی اصلاح قیمت بنزین کوتاه است
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با خبرنگار قدس در این باره میگوید: اعتقاد اعضای کمیسیون انرژی مجلس بر این است که تغییر قیمت نرخ سوم سوخت و افزایش آن به ۵ هزار تومان ممکن است در مدت بسیار کوتاهی در میزان مصرف تأثیرگذار باشد اما در بلندمدت؛ کارایی و اثر خود را از دست میدهد.
فرهاد شهرکی در ادامه میافزاید: یکی از دلایل افزایش مصرف سوخت و ناترازی به ویژه در حوزه بنزین این است که در بسیاری از صنایع داخلی مثل صنایع رنگ به عنوان یک ماده اولیه مورد استفاده قرار میگیرد و از طرفی به دلیل اینکه قابلیت اشتعال بسیار بالایی دارد و به خاطر اینکه نیاز بیشتر کشورهای همسایه ما گازوئیل است تا بنزین، از این رو قاچاق بنزین خیلی کم صورت میگیرد به طوری که بنا به آمار ۹۰ درصد سوخت قاچاق شده از کشور، گازوئیل و تنها ۱۰درصد بنزین است.
نماینده زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون در مجلس شورای اسلامی ادامه میدهد: نکتهای که همزمان و یا بهتر است بگوییم اولویت بر افزایش قیمت سوخت دارد اصلاح و افزایش کیفیت خودروهای داخلی است که متأسفانه سوخت زیادی مصرف میکنند و به جای اینکه شاخصهای خودروهای داخلی را در این زمینه به استانداردهای جهانی نزدیک کنیم شاهد این هستیم که حدود دو برابر و حتی بیشتر نسبت به خودروهای خارجی بنزین میسوزانند.
سیستم ضعیف حمل و نقل عمومی
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان میکند: با این حال نکتهای که باید به آن توجه داشت این است که آسیب و ضرر این تغییر قیمت سوخت برای مناطق محرومی نظیر استان سیستان و بلوچستان نسبت به سایر مناطق بیشتر است زیرا در استانهای برخوردار و شهرهای بزرگ سیستم حمل و نقل عمومی بسیار مجهز و قوی نظیر مترو، اتوبوسرانی و تاکسیرانی و همچنین جایگاههای سوخت سیانجی وجود دارد که افراد میتوانند برای تردد در سطح شهر از ناوگان حمل و نقل عمومی استفاده کنند اما در استان سیستان و بلوچستان که حدود ۱۱ درصد مساحت کل کشور را در بر میگیرد و از وسعت و پراکندگی زیادی برخوردار است که زمینه رفت و آمدهای زیادی را ایجاد میکند سیستم حمل و نقل عمومی به هیچ عنوان وجود ندارد و بهتر بگویم در حد صفر است که سبب میشود افراد به ناچار از خودروهای شخصی استفاده کنند که به جهت کیفیت پایین خودروهایی که در اختیار دارند، سوخت زیادی مصرف میکنند، از این رو میزان سوخت با قیمت اول و دوم کفاف آنها را نمیدهد و باید بنزین با قیمت سوم و ۵هزار تومانی را خریداری کنند.
افزایش هزینه حمل و نقل روستاییان
شهرکی با اشاره به اینکه مجهز بودن سیستم حمل و نقل عمومی در استان سیستان و بلوچستان با میانگین متوسط کشوری فاصله معناداری دارد که قابل توضیح نیست، تصریح میکند: در شهری مثل زابل سیستم حمل و نقل عمومی به هیچ وجه وجود ندارد و میتوان گفت خدمات در این زمینه تقریباً صفر است. متأسفانه هیچ وقت هم به آن توجه نشده است و در حالی که در بسیاری از استانها و شهرهای بزرگ اتوبوسهای برقی و مجهز به کارگیری میشوند اما در استانهای محروم مثل سیستان و بلوچستان که بیش از ۹۶۰ روستا دارد و فاصله مرکز استان از برخی شهرستانها به ۵۰۰ تا ۸۰۰ کیلومتر میرسد و مردم برای انجام امور مختلف اداری، درمانی، آموزشی و... خود نیاز است روزانه چندین مرتبه به پنج شهرستان استان رفت و آمد داشته باشند و فاصلههای بیش از ۲۰ کیلومتری را طی کنند هیچ گونه سیستم حمل و نقل عمومی شهری و بینشهری وجود ندارد و افراد به ناچار یا باید از خودرو شخصی استفاده کرده و یا اینکه خودرو دیگران را کرایه کنند، از این رو به دلیل تمام شدن سهمیههای هزار و ۵۰۰ و ۳ هزار تومانی به ناچار باید به سمت استفاده از سوخت ۵هزار تومانی بروند که هزینههای سبد خانوار آنها را افزایش خواهد داد.
نگاه دوگانه دولت به مناطق محروم
نماینده زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه جایگاه سوخت سی.ان.جی نیز در استان به ندرت وجود دارد و مردم در صفهای طولانی این جایگاهها زمان زیادی صرف میکنند، اظهار میکند: مردم این منطقه بارها نسبت به ضعیف بودن سیستم حمل و نقل عمومی گلایه داشتند و متأسفانه در این بخشهای عمومی که جزو وظایف نظام حکمرانی است یک نگاه دوگانه رخ داده و مناطق محروم و مرزی در این زمینه مظلوم واقع شدهاند.
وی در پاسخ به این پرسش که به عنوان نماینده مردم زابل چه اقدامهایی برای توسعه و گسترش این خدمات در حوزه انتخابیه داشتهاید، میگوید: تاکنون این مطالبه بحق مردمی را در مجلس مطرح کرده و از وزارتخانههای مختلف به ویژه وزارت کشور و راه و شهرسازی درخواست توجه ویژهای در این زمینه داشتهام اما در مقابل منابع مالی دولت در شرایط فعلی با محدودیتهایی مواجه شده است به طوری که تاکنون تنها ۵۰درصد از منابع پیش بینی شده درآمدی سال جاری دولت محقق شده و کسری بودجه شدیدی در این زمینه رخ داده که اولویت اول قوه مجریه در حال حاضر پرداخت حقوق و دستمزد کارمندان است.
بار روانی افزایش قیمت بنزین
شهرکی خاطرنشان میکند: از طرفی افزایش قیمت بنزین بار روانی دارد و بر هزینه حمل و نقل کالاهایی که در این مناطق مرزی حمل میشوند به سرعت تأثیر خواهد گذاشت و قیمت این کالاها را افزایش میدهد و این افزایش قیمتها زندگی افراد در مناطق محروم و مرزی که درآمد خاصی ندارند را تحت تأثیر بیشتری قرار خواهد داد.
عضو مجمع نمایندگان استان سیستان و بلوچستان با بیان اینکه بیشترین آثار تورمی این گونه طرحها معمولاً به اقشار پایین جامعه میرسد، ادامه میدهد: دولت در راستای عدالت اجتماعی از محل درآمدهای این طرح باید سهم ویژهای به مناطق محروم تخصیص داده و زیرساختها و سیستم حمل و نقل عمومی این مناطق را رشد و گسترش دهد تا جایگزینهایی برای مردم این مناطق در قبال وسایل شخصی وجود داشته باشد.
وی میافزاید: انتظار ما این است که سهمیه سوخت این استان که به اندازه مساحت دو استان وسعت دارد به تناسب فاصلههای جغرافیایی و پراکندگی تنظیم شود زیرا اصلاحات بنزینی بدون توجه به عدالت اجتماعی، نه تنها الگوی مصرف را اصلاح نمیکند، بلکه میتواند نابرابری پنهان در توزیع یارانهها را نیز تثبیت کند.
نظر شما